Thursday, January 6, 2011
at
2:27 AM
|
"Semangat 1 Malaysia"
Alhamdulillah..setelah sekian lama tidak memberikan perkongsian idea disebabkan kesibukan dengan pelbagai aktiviti yang hendak disempurnakan. Pada kalai ini bersesuaian dengan tajuka akan dibincangkan berkenanaan kesan kolonialisme ke atas perubahan sosioekonomi masyarakat malaysia.
Kejatuhan Pulau Pinang ke tangan British pada tahun 1786 hanya melalui tipu daya Kapten Francis Light merupakan titik tolak kepada permulaan kolonialisme British di Tanah Melayu. Dalam membahaskan kesan kolonialisme terhadap struktur sosioekonomi masyarakat tradisional tempatan, penakrifan tentang kolonialisme harus dirungkaikan. Menurut Nadel dan Curtis, kolonialisme bermaksud imperialisme seperti dilihat daripada kaca mata penting penjajahan dan semua kolonialisme dimengertikan sebagai perkembangan imperialisme, tetapi bukan semua perkembangan imperialisme bererti kolonialisme. Secara amnya, kolonialisme bermaksud penindasan, penghinaan atau eksploitasi orang-orang peribumi. Oleh yang demikian, kolonialisme ialah bentuk penjajahan politik satu kuasa ke atas kuasa yang lainnya.
Perbincangan seterusnya tertumpu kepada persoalan siapakah masyarakat tradisional tempatan? Golongan ini merupakan penduduk awal yang mendiami Tanah Melayu iaitu orang Melayu dan mengamalkan sistem politik bersifat feudal dan mengamalkan ekonomi sara diri. Masyarakat tradisional tempatan mempunyai kehidupan sosioekonomi yang tersendiri sebelum kedatangan kolonialisme British. Justeru, perbahasan ini akan membincangkan kedatangan kolonialisme British telah memberi kesan kepada struktur sosioekonomi masyarakat tradisional tempatan. Kesan kolonialisme sebenarnya telah mengubah politik, ekonomi dan sosial masyarakat tradisional tempatan iaitu penguasaan oleh pihak British.
Kuasa pemerintahan Raja dan Pembesar adalah terhad
Struktur politik masyarakat tradisional sebelum kedatangan British adalah berbentuk feudalisme. Sistem ini telah memberikan kuasa mutlak kepada raja atau sultan. Masyarakat feudal sangat memerlukan perlindungan dan perhubungan peribadi yang saling bergantungan antara yang kuat dengan yang lemah, dan dalam masyarakat ini setiap orang terikat dengan sistem itu. Namun, kesan daripada kolonialisme British telah menyebabkan kuasa raja menjadi terbatas kepada penasihat agama dan adat istiadat orang Melayu. Hal ini dapat dibuktikan melalui Perjanjian Pangkor 1874 menyebabkan kehilangan kuasa oleh Raja Muda Abdullah dari Perak. Keadaan ini sekaligus memperlihatkan kehilangan kuasa raja dan pembesar serta perubahan struktur sosioekonomi masyarakat tradisional tempatan.
Kesan yang jelas dapat dilihat dalam aspek penguasaan ekonomi oleh raja. Ketika dahulu raja adalah pemilik tanah dan penguasa ekonomi kerana memiliki tanah dan boleh mengurniakan tanah kepada sesiapa yang dikehendakinya terutamanya pembesar. Keadaan ini telah memberi faedah kepada sultan atau raja hasil daripada pungutan cukai. Hal ini dapat dibuktikan apabila Sultan Abdullah di Perak menyewakan hak memungut cukai di Muara Sungai Perak sebanyak $24,000 setahun dan Menteri Larut ketika zaman kemuncak pemerintahannya pada tahun 1870-1872 mendapat $180,000 setahun daripada lombong-lombong di Larut. Kehadiran kolonialisme British telah menghakis kuasa pembesar dan sultan dalam pemilikan tanah dan penguasaan ekonomi masyarakat setempat. Hal ini rentetan daripada pengenalan dasar ekonomi yang berbentuk bebas atau lebih dikenali sebagai dasar laissez-faire. Keadaan ini telah menyebabkan kemasukan pelabur-pelabur asing untuk melabur dalam sektor ekonomi yang berkembang seperti perlombongan dan perladangan bagi tujuan eksport. Perkembangan ini telah mendorong pemodal mendesak British supaya campur tangan di negeri-negeri Melayu seperti Perak, Selangor dan Sungai Ujong sekitar tahun 1875. Fenomena ini menjadi tunjang kepada kehilangan kuasa pembesar dan raja dan jika terdapat kuasa, mereka hanya berkuasa memungut cukai untuk British dan mereka diberikan gaji atau elaun. Penjelasan ini jelas mengungkapkan kolonialisme British telah mengehadkan kekuasaan sultan dan pembesar dan mengubah struktur politik masyarakat tradisional tempatan kerana tampuk pemerintahan dikuasai oleh British.
Pengenalan sistem residen
Struktur sosioekonomi telah berubah kesan daripada kolonialisme British. British telah memperkenalkan sistem residen yang memberi tamparan kepada penguasaan ekonomi masyarakat tradisional tempatan. Perubahan struktur sosioekonomi adalah berbeza mengikut negeri dan pemerintahan residen itu sendiri. Di Perak, Hugh Low telah berjaya mengekalkan sistem feudal masyarakat tradisional Melayu iaitu para pembesar menjalankan hasil kutipan cukai dalam bentuk tunai namun mereka diberi gaji atau elaun walaupun terikat dengan peraturan British. Tetapi berlainan pula dengan halnya di Pahang iaitu residennya J.P.Rodger telah menghapuskan sistem feudal masyarakat Melayu secara langsung dengan melantik beberapa pegawai Inggeris untuk mengutip cukai dan ini telah menlenyapkan kuasa Dato’ Bahaman untuk mengutip cukai. Walau apapun keadaannya, kehadiran kuasa residen yang diperkenalkan oleh British telah menyebabkan perubahan besar dalam struktur sosioekonomi masyarakat tradisional temapatan. Hal ini disebabkan kehilangan kuasa pembesar mengutip cukai dan mereka hanya menjadi pekerja bagi British yang dibayar gaji sekaligus melenyapkan sistem serah yang diamalkan sebelum kedatangan kolonialisme.
Pengenalan sistem residen oleh kolonial memberikan kesan kepada struktur sosioekonomi masyarakat tradisional tempatan. Kehadiran residen bertujuan untuk mengkoreksi minda mereka mengikut kepakaran masing-masing dalam menjalankan dasar British. Setiap perkara pula perlu mendapat persetujuan gabenor Negeri-Negeri Selat (NNS) dan Pejabat Tanah Jajahan di London. Kita dapat menilai bahawa semua ini telah mengubah struktur sosioekonomi. Perubahan ini adalah disebabkan penguasaan residen menafikan kuasa raja atau sultan yang memerintah. Hal ini dibuktikan apabila J.W.W. Birch yang menjadi residen bertindak sesuka hati memperkenalkan dasar-dasar British tanpa mempedulikan kuasa Sultan Abdullah yang memerintah Perak ketika itu. Keadaan ini telah menyebabkan kuasa sultan semakin luntur dan hanya sebagai boneka oleh British. Oleh itu, pengenalan sistem residen merupakan kesan kolonialisme yang mengubah struktur sosioekonomi masyarakat tradisional tempatan dari aspek kekuasaan sultan dan penguasaan ekonomi oleh British.
British memperkenalkan undang-undang tanah
Kolonialisme British telah mengubah kaedah pemilikan tanah yang dipraktikan sebelum ini iaitu sistem hakmilik tanah secara adat tidak bersesuaian dengan sistem ekonomi bebas. British telah memperkenalkan beberapa undang-undang tanah untuk mengeksploitasi ekonomi secara maksimum. Antara undang-undang tanah yang digubal ialah dan dikuatkuasakan sebagai Peraturan 19 tahun 1830 menggariskan peruntukkan kuasa kepada Inggeris untuk mengutip cukai sepersepuluh daripada hasil pertanian. Pelaksanaan ini menunjukkan perubahan ataupun kesan daripada penjajahan British iaitu masyarakat tradisional tempatan harus membayar cukai kepada kerajaan British. Hal ini berbeza pada zaman feudal yang mengamalkan sistem serah. Di samping itu, British juga berhak terhadap tanah yang tidak diusahakan atau tanah hutan. Keadaan ini sekaligus mengubah lanskap kehidupan sosioekonomi masyarakat Melayu untuk mengubah corak ekonomi sara kepada ekonomi kapitalis acuan British.
Di samping itu, kesan kolonialisme British adalah pemilikan tanah perlombongan yang dahulunya dikuasai oleh golongan pembesar Melayu kini jatuh ke tangan British. Pada tahun 1857, kawasan perlombongan dikuasai oleh pembesar seperti Raja Malik di Jeram, Raja Bot di Lukut, Raja Mahadi di Klang dan lain-lain kawasan. Kawasan perlombangan ini telah dikuasai oleh British dan mengubah struktur sosiekonomi masyarakat tradasional tempatan melalui undang-undang tanah. Hal ini dibuktikan apabila Pejabat Tanah British mengeluarkan undang-undang yang membahagikan tanah diseluruh negeri kepada empat jenis dan hak milik ke atasnya mesti dituntut oleh Pejabat Tanah dan salah satu daripadanya ialah tanah rezab untuk perlombongan. Pengenalan undang-undang tanah oleh Pejabat Tanah merupakan kesan daripada kolonialisme British yang telah mengubah struktur sosioekonomi masyarakat tradisional tempatan.
Pembentukan masyarakat majmuk
Menurut J.S. Furnivall, masyarakat majmuk terdiri daripada pelbagai kaum yang tinggal berkelompok mengikut kaum dalam unit politik yang sama dan setiap kelompok mengamalkan agama, adat resam, bahasa, pemikiran, kerjaya dan cara hidup sendiri. Perhubungan mungkin wujud antara satu sama lain tetapi hanya di pasar atau kedai yang menjalankan urusan jual beli. Dasar imigran British menggalakkan imigran Cina dan India berhijrah dan mencuba nasib di Tanah Melayu peluang pekerjaan yang ditawarkan. Kemasukan golongan imigran yang semakin pesat telah memecahkan dominasi orang Melayu di Malaysia kerana sebelum kedatangan British masyarakat Melayu merupakan satu rumpun bangsa yang mengamalkan pertanian sara diri. Kesan imigrasi dapat dilihat di Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB) pada tahun 1898 yang menunjukkan perbezaan yang jelas dalam pertambahan penduduk. Masyarakat Peribumi meningkat sebanyak 34.9 peratus, Cina naik sebanyak 83.4 peratus dan India peningkatannya mencecah 188.8 peratus. Kesannya telah menyebabkan penguasaan golongan imigran Cina dan India terhadap Tanah Melayu yang dahulunya dimonopoli oleh orang Melayu. Terbuktilah bahawa kolonialisme British telah mengubah struktur sosioekonomi masyarakat tradisional tempatan yang telah membentuk masyarkat yang berbilang kaum di Tanah Melayu. Kedatangan imigran Cina, India dan imigran dari Kepulauan Melayu ke Tanah Melayu telah membentuk satu masyarakat majmuk serta organisasi sosial dan budaya yang berbeza daripada sebelumnya kesan daripada kolonialisme British.
Perkembangan infrastruktur
Umum mengetahui bahawa British mempunyai matlamat tersendiri di sebalik penjajahannya di Tanah Melayu iaitu mengaut seberapa banyak secara maksimum keuntungan daripada pengeksploitasian terhadap kekayaan hasil bahan mentah khususnya bijih timah di Tanah Melayu dan objektif ini sebenarnya dapat dicapai melalui kemajuan dalam infrastruktur iaitu dengan mewujudkan beberapa jaringan perhubungan bagi memudahkan proses penghantaran sumber secara berkesan serta efisien. Perkembangan infrastruktur ini telah memberi kesan terhadap sosioekonomi masyarakat tradisional tempatan kerana dahulunya mereka menggunakan pengangkutan air untuk perhubungan. Hal ini dapat dibuktikan bandar Kuantan di Pahang didirikan berhampiran Sungai Kuantan, bandar Diraja Pekan terletak berhampiran Sungai Pahang, Kuala Kangsar berhampiran Sungai Perak, Kota Tinggi berhampiran Sungai Johor, bandar Kuching berhampiran Sungai Sarawak, Kinabatangan berhampiran Sungai Kinabatangan dan bandar-bandar yang lain. Perkembangan infrastruktur ini adalah kesan kolianilisme British yang memberi perubahan dalam lanskap sosioekonomi masyarakat tradisional tempatan.
Di samping itu, kemajuan dalam bidang komunikasi juga wujud dalam Tanah Melayu yang telah wujud talian telegraf antara Kuala Lumpur dengan Melaka pada tahun 1886. Penubuhan persekutuan 1895 telah memantapkan sistem perhubungan serta komunikasi setiap negeri di bawah British dengan terbinanya sambungan sistem perhubungan yang sedia ada di setiap negeri bagi meningkatkan keberkesanan eksploitasi terhadap sumber alam khususnya bijih timah dan ladang getah di negeri-negeri berkenaan kerana kos pengangkutan bijih timah akan dapat dikurangkan dan diangkut dalam kuantiti yang banyak dalam masa yang singkat untuk dieksport. Kepesatan perhubungan dapat dibuktikan dengan pendapat Amarjit Kaur yang mengemukakan bahawa sejarah pembinaan jalan kereta apa di Semenanjung terbahagi kepada tiga fasa iaitu peringkat pertamanya pembinaan jalan kereta api yang pendek-pendek pada tahun 1885 hingga 1896 dan akhirnya berkembang pesat. Akhirnya dengan kemajuan sistem perhubungan telah mengubah struktur sosiekonomi masyarakat tradisional tempatan kerana kewujudan sistem perhubungan tanpa sempadan.
Selain itu, penyeragaman melalui Persekutuan Negeri-Negeri Melayu Bersekutu (NNMB) pada 1895, Frank Swettenham berjaya juga membuka jaringan jalan kereta api merangkumi seluruh Tanah Melayu iaitu menghubungkan Taiping ke Sungai Larut terus ke Port Weld yang dibina pada tahun 1885, diikuti jalan kereta api Kuala Lumpur ke Sungai Kelang setahun kemudian dan dilanjutkan ke Kelang melalui jambatan Connought pada tahun 1890. Keadaan ini membolehkan para pemodal menerokai kawasan pertanian secara liberal atau bebas sekaligus mengubah corak kehidupan masyarakat tradisional tempatan. Lantaran dasar British yang inginkan penguasaan ekonomi akhirnya memberi kesan terhadap struktur sosioekonomi masyarakat tempatan.
Di Sabah, pembinaan jalan kereta api bermula pada tahun 1900 apabila jalan kereta api pertama dibina menghubungkan Beaufort dengan Jesselton dan diteruskan pembinaannya sehingga Tenom pada tahun 1905 sepanjang 116 batu. Pembinaan ini secara tidak langsung telah membantu kegiatan pembukaaan ladang-ladang getah dan mengubah struktur masyarakat peribumi Sabah. Hal ini berbeza dengan negeri Sarawak yang tidak wujud jalan kereta api kerana keadaannya muka bumi yang berbukit bukau dan hanya wujud jaringan jalan raya yang dibangunkan oleh keluarga Brooke.
Pendidikan
Sebelum kedatangan British, kanak-kanak Melayu hanya mendapat pendidikan di surau, sekolah pondok dan masjid. Sistem pendidikan Melayu yang paling tua dan berpengaruh adalah persekolahan pondok. Pondok yang pertama didirikan ialah pada tahun 1820 oleh Tuan Haji Abd. Samad bin Abdullah. Pendidikan masyarakat pada masa itu berfokuskan kepada aspek-aspek seperti membaca dan memahami Al-Quran, mempelajari bahasa Arab, hukum-hukum agama serta penguasaan menulis, mengira dan membaca. Namun, kehadiran kolonialisme British telah memperkenalkan sistem pendidikan vernakular. Penubuhan sekolah Melayu oleh British adalah untuk memberi kemahiran membaca, menulis dan mengira. Penubuhan sekolah ini telah bermula pada tahun 1821 apabila Penang Free School membuka cawangannya di gelugor dan diikuti dengan penubuhan Sekolah Melayu di Teluk Belanga (1855) dan di Kampung Gelam (1856). Walau bagaimanapun, kurikulum sekolah Melayu tidak berkembang lebih daripada setakat memberikan pendidikan dasar selama empat tahun, kecuali latihan perguruan sebagai peringkat tertinggi pendidikan Melayu. Pengenalan sistem latihan perguruan ini yang menjadi pemangkin perubahan dalam struktur masyarakat tradisional tempatan.
Sememangnya, kesan daripada kolonialisme British telah memberi perubahan ke atas struktur sosioekonomi masyarakat tradisional tempatan. Kedatangan British secara langsung atau tidak langsung telah melemahkan kekuasaan sultan dan pembesar. Dasar-dasar yang diperkenalkan oleh British seperti sistem residen dan undang-undang tanah memperlihatkan kerakusan British dalam mengeksploitasi ekonomi dan menguasai politik memberi kesan ke atas struktur masyarakat feudal. Di samping itu, perkembangan infrastruktur seperti kemudahan komunikasi dan pehubungan mengubah lanskap penduduk tradisional tempatan. Selain itu, kesan kolonialisme ialah pembentukan masyarakat majmuk akibat kegiatan perlombongan dan perladangan yang menghasilkan masyarakat berbilang kaum kerana wujud golongan imigran. Aspek pendidikan turut diambil berat oleh British dengan memperkenalkan sistem pendidikan vernakular menyebabkan masyarakat tradisional tempatan mengambil bahagian dalam tranformasi pendidikan yang dilaksanakan oleh British.
Oleh yang demikian, jelaslah perbahasan yang diutarakan telah memperlihatkan kesan kolonialisme British ke atas struktur sosiekonomi masyarakat tradisional tempatan. Berlaku perubahan drastik selepas kedatangan British terhadap masyarakat Melayu di Tanah Melayu dan Pribumi Sabah dan Sarawak. Kesan yang jelas dapat dilihat dalam aspek politik, ekonomi dan sosial yang telah di ubah mengikut ramuan British demi kepentingan pihak kolonial tanpa memikirkan tentang nasib masyarakat tradisional tempatan.
Bibliografi
Abu Talib Ahmad dan Cheah Boon Kheng, 1995, Isu-Isu Pensejarahan, Pulau Pinang, Universiti Sains Malaysia.
Ahmad Nazri Abdullah, 1985, Melayu dan Tanah, Selangor, Media Intelek Sdn. Bhd.
Amarjit Kaur, 1984, An Historical Study of Transport in Malaya, Kuala Lumpur, Persatuan Sejarah Malaysia.
Azmah Abdul Manaf, 2001, Sejarah Sosial Masyarakat Malaysia, Kuala Lumpur, Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd.
A. Aziz Deraman, 2003, Masyarakat dan Kebudayaan Malaysia: Satu Analisis Perkembangan Kebudayaan di Malaysia, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.
Cheah Boon Kheng dan Abu Talib Ahmad, 1990, Kolonialisme di Malaysia dan Negara-Negara Lain, Kuala Lumpur, Penerbit Fajar Bakti.
Emily Sadka, 1954, Journal of Sir Hugh Low, Perak, 1877, JMBRAS.
Gullick J.M., 1975, Malaysia: Economic Expansion and National Unity, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.
Gullick J.M., 1970, Sistem Politik Bumiputra Tanah Melayu Barat, Kuala Lumpur, Dewan Bahasa dan Pustaka.
Kassim Thukiman, 2002, Malaysia: Perspektif, Sejarah dan Politik, Johor, Universiti Teknologi Malaysia Skudai.
Khoo Kay Kim (ed.), 1985, Sejarah Masyarakat Melayu Moden, Kuala Lumpur, Universiti Malaya.
Ruslan Zainuddin, 2004, Sejarah Malaysia, Kuala Lumpur, Penerbit Fajar Bakti.
Posted by
Mustakim Bin Suhaili
0 comments:
Post a Comment